عمران 4

برای احداث و تولید یک بنا از مواد و مصالح و فرآورده‌های طبیعی و مصنوعی (ساخته شده در کارخانه) که به شکل خام و ساده یا ترکیب شده در کارخانه یا در محل ساخت تولید می‌گردند، استفاده می‌شود عمران.

به منظور ترسیم جزئیات نقشه‌های اجرایی و معماری، آشنایی با مواد و مصالح ساختمانی و علائم اختصاری آن‌ها اامی است. تولید و استفاده از این مصالح، هزینه‌های زیادی را برای سازندگان و مصرف‌کنندگان به دنبال دارد و علاوه بر این می‌تواند صدمات جدی را به محیط زیست وارد کند. در گذشته، معمارانی ایرانی جهت صرفه‌جویی در هزینه و انرژی از مصالح بوم‌آورد و امکانات ساخت استفاده می‌نمودند.

مواد و مصالح از لحاظ جنس

طبقه‌بندی مواد و مصالح از نظر جنس بدین شرح می‌باشد:

الف مصالح ساده:

این مصالح عبارتند از: فرآورده‌های معدنی، طبیعی یا مصنوعی که از یک جنس و یا مواد مشابه تشکیل شده باشند مثل سیمان، شن، ماسه، کاشی، تیرآهن، بلوک و …

در اشکال بعد نمونه‌هایی از مصالح ساده به تصویر کشیده شده است.

بمصالح مرکب:

به فرآورده‌های معدنی، طبیعی یا مصنوعی که از چند نوع ماده‌ی داخلی تشکیل شده باشند، «مصالح مرکب» می‌گویند؛ مانند ایرانیت، ایزوگام، ملات‌ها، بتن، آردوازها و …

انواع مصالح از لحاظ چگونگی تولید

الف) مصالح پیش ساخته:

به مواد و مصالحی که ابتدا در کارخانه تولید شده‌اند و سپس آن‌ها را به محل اجرا آورده و استفاده کرده‌اند، «مصالح پیش‌ساخته» می‌گویند؛ مانند کاشی، سرامیک، آجر، سفال، تیرچه و بلوک، قیرگونی، آسفالت آماده و قطعات بتنی.عمران

در ۲ شکل بعدی ۲ نمونه از این مصالح آورده شده است.عمران

ب) مصالح درجا:

این مصالح در محل ساخت، تهیه و تولید می‌گردند مثل بتن درجا، ملات‌ها، قیرگونی درجا، اسکلت و چهارچوب‌های درجا

نمونه‌ای از این مصالح را نیز در شکل بعدی می‌توانید مشاهده کنید.عمران

انواع مواد و مصالح ساختمانی از نظر منشأ و کاربردشان

لازم به ذکر می‌باشد که شکل هر قسمت پس از توصیح آن، آورده شده است.

الف مصالح طبیعی:

این مصالح شامل مواد معدنی موجود در طبیعت می‌باشد مثل ماسه، خاک‌‎ها به خصوص خاک رُس و مصالح سنگی.عمران

ب چسباننده‌ها:

به مواد معدنی یا مصنوعی که باعث چسباندن ذرات مواد و مصالح دیگر به هم می‌شوند، «چسب» می‌گویند مانند قیر.

ج ملات‌ها:

مواد مرکب چسبنده که از ترکیب یک ماده‌ی حلّال یا چسب ساختمانی مثل آب و ذرات پرکننده ایجاد می‌شوند را ملات می‌نامند؛ مانند ملات کاه‌گل، گِل رُس، شفته آهک، ماسه آهک، گچ و خاک، ماسه سیمان و باتارد.

• خاک‌ها

به مواد معدنی متراکم یا غیرمتراکم با ذرات جامد و جدا از هم که حفرات حاوی گاز و مایع به خصوص آب داشته باشند، «خاک» می‌گویند. به طور کلی می‌توان خاک‌ها را به دسته‌ی چسبنده (مثل رُس معمولی و گِل اُخرا) و غیرچسبنده (مثل لای) طبقه‌بندی کرد.

کاربرد: از رُس معمولی در صنایع آجر، سفال، سیمان، کاشی و سرامیک‌سازی، ملات گچ و خاک و از رس مرغوب در ظروف چینی، لکه‌گیری و همچنین از رس رنگین نیز در صنایع مجسمه‌سازی استفاده می‌کنند.